İlme ve Tekniğe Önem Vermek*

O hakiki âlimler; idarecilerin ve halkların yol göstericileri, rehberleri, mürşidleri, kandilleri, fenerleri, aydınlatıcılarıdırlar. İslâm’ın şerefini onlar yüceltmiş, İslâm şeriatının ince hakikatlerini onlar ortaya koymuş, halka öğretmiş, İslâm’ı yozlaşmaktan onlar korumuş ve kurtarmışlardır.

Âlimler başımızın tacıdır, hocalarımız da başımızın tacıdır. İslâm ilme çok büyük önem veriyor, âlime çok büyük önem veriyor. Ama nasıl? “Bana bir harf öğretenin, ben kölesi olurum!”1 buyuracak kadar ilim sevgisi veriyor İslâm mü’minlerin kalbine… Yani, mâneviyatı öğretmek, asıl mürşid olmak vs. değil... Harf öğretenin bile kölesi olurum diyor, “İlim Çin’de bile olsa, alın!”2 diyor. Hikmet, mâneviyat Mekke’de, Hicaz’da... Çin’de bile olsa ilmi alın ne demek? Gayr-i dînî olan ilimler de lazım, hepsi lazım. Bir ilimde Müslümanlardan hiçbir temsilci, hiçbir araştırıcı olmazsa, bütün Müslümanlar vebal altındadır. Çünkü oraya bir elemanlarını ayırmamışlar, göndermemişler.

Dünya üzerinde ne kadar ilim varsa, o kadar ilimde Müslümanların çalışan elemanı olması lazım. Eğer yeni yeni, birtakım adını yeni duyduğumuz duymadığımız ilimler var da Müslümanlar onu bilmiyorlarsa; o zaman bütün ümmet vebal altında kalır. Neden? Çünkü onu öğrenmek farz-ı kifâyedir. Mesela, şurada bir zavallı, yoksul, gariban ölse, cenazesini kimse kaldırmasa, bütün ümmet mes’uldür. Ama üç kişi kaldırıp cenaze namazını kıldı mı ümmetin diğer fertlerinden o farziyet düşer. Zira farz-ı kifâyedir; biri yaptı mı ötekinden vebal kalkıyor... İlim de öyledir. O halde biz Müslümanlar bütün ilimlere sarılmalıyız.

İlimlerin tasnifi vardır:

• 1. Âlî ilimler: Yüce ilimler, din ilimleri, Allah’ın rızasını, cenneti kazanmaya sebep olacak bilgiler...
• 2. Alet ilimleri: Âlî ilimleri elde etmeye yarayan, vasıta, araç durumunda olan ilimlerdir.

Muhakkak ki ilimlerin en yükseği, Allah’ı bilme ilmidir, mârifetullahtır. Ama bugün artık acı tecrübelerle çok iyi biliyoruz ki ihmal edilen dünya bilgisi de Müslümanlara bir ahiret azabı sebebi olabiliyor... Bir Müslüman ülkenin felaketine sebep oluyor, düşman karşısında hezimetine sebep oluyor; yıkılmasına, ezilmesine, zulme uğramasına sebep oluyor. Zalimler, sonunda Müslümanlara baskı yaparak, ters telkinler yaparak, cebrî dinsiz eğitim yaparak nesilleri dinden, imandan uzaklaştırabiliyor. Onun için ilimlerin hepsi, hem din ilimleri hem dünya ilimleri bizim için sevimlidir, sevgilidir, muhteremdir, baş tacıdır...

Tek tek çok iyi yetişmemiz gerekiyor. Zaten tasavvuf bu! Tek tek iyi yetişeceğiz, her yönden iyi yetişeceğiz ve dünya piyasalarında rekabete; kendi dalımızda dünya şampiyonluğuna oynayacağız. Kardeşlerimiz kendi dalında dünyanın neresinde ne neşredilmişse, onu takip edebilmeli... Meslekî mecmuaları takip edebilmeli. Fakülte kütüphanesinde mutlaka vardır; arasın, bulsun, okusun... Ve kendi mesleği için haftanın bir gününü ayırsın. “Ben kendi mesleğimdeki yeni gelişmeleri takip etmek istiyorum.” diye mutlaka çalışsın.

Bir kitap çıkar çıkmaz eskir. Çıktığı anda eskimiş demektir... Kitap, klasik bilgileri verir. O klasik bilgiler eskimiştir, uzun zaman eleştirilmiştir, konuşulmuştur, bu arada kitaba girecek birçok yeni konu ortaya çıkmıştır. En yeni bilgiler, meslekî mecmualardadır. Onun için meslekî mecmuaları takip seviyesine gelememişseniz, çalışmalarda ilim ve teknik şartını yerine getirmemişsiniz demektir.

Meslekî eğitim müesseselerinizin yayınları kütüphanenizde bulunsun! Avukatsanız, hukuk fakültelerinin neşriyatı; iktisatçıysanız, iktisat fakültelerinin, işletme fakültelerinin neşriyatı yanınızda bulunsun! Ama mecmualar, önce mecmualar! Çünkü bir doktor, bir araştırma görevlisi, bir yardımcı doçent, bir doçent, bir profesör “yeni bir şey” yazar... Yani, eskiyi tekrar etmez. Eskiyi tekrar, yeni bir katkı getirmemek ayıptır ilim adamı için... Yeni bir şey yazacaktır. Bu yeni şey de mecmuada olur. Onun için mecmuaları takip etmek gerekiyor.

Bir pratik tecrübedir bu. Mecmuaları takip seviyesine gelemediğiniz bir ilim dalında, söz sahibi olamazsınız. O seviyeye gelmeniz, o detaya inebilmiş olmanız gerekiyor.

Bir de yapmak istediğiniz şeyi “en güzel şekilde” yapmaya çalışın ve kullandığınız araç “en güzel” olsun! Bilgisayar kullanmayı öğrenin! Çünkü süratle arayıp bulma, tasnif etme imkânları oluyor vs. Databanklara üye oluyorsunuz, oradan bilgiyi alıyorsunuz... Herhangi bir ülkedeki bir yere bilgisayarla bağlanıyorsunuz, oranın kütüphanesinden istediğiniz neşriyatı, evinizdeki ekrana getirmek mümkün oluyor... Bu çok güzel bir şey! Ben üniversitede hoca iken, kütüphaneler niye beşte kapanıyor, diye kahrolurdum. Zira dört buçukta adam gözümün içine bakmaya başlardı. Beşe çeyrek kala, “Lütfen hocam, kitabı verir misiniz?” derdi; saat beşte kapanacak diye... Ben de sabah akşam oraya gidiyordum. Kütüphanede bir şahısla bir sohbet açsak, iki dakikam kaybolsa üzülürdüm... Şimdi evinde, ekrandan istediğin bilgi gelecek karşına... Çok güzel bir imkân.

Bunlardan istifade etmek için bir de yabancı dil gerekiyor. Mutlaka çok güzel yabancı dil bileceksiniz! Bir Müslüman olarak İslâm’ı onlara anlatmamız bakımından da lazım, o bilgileri almamız için de lazım...

Her ilmin kıymeti var, herkes birtakım şeyleri en iyi tarzda yapmayı öğrenmeli! Müslümana yakışan, yaptığı işi güzel yapmaktır, tekniğine uygun yapmaktır, mükemmel yapmaktır. O bakımdan, dinî bir heyecanla, ilim ve tekniğe çok büyük önem vermeliyiz.

Allah (celle celâlüh) bize tevfîkini refîk eylesin; hayırları işlemeyi, ümmet-i Muhammed’e faydalı olmayı nasip buyursun. Huzuruna sevdiği, razı olduğu kullar olarak yüzü ak, alnı açık varmaya, cennetiyle, cemaliyle müşerref olmaya muvaffak eylesin.

Âmîn bi-hürmeti seyyidi’l-mürselîn sallâllâhu aleyhi ve âlihî ve selleme teslîmen kesîrâ.

* Başmakaleler 1: İslâm Dergisi Başmakaleleri, İstanbul: Server İletişim, 2011, Mayıs 1993 tarihli makale, s. 326-329.

1) Ebû Ümâme’den nakledilen rivayet için bk. Taberânî, el-Mu’cemü’l-kebîr, VIII, 112, hadis no: 7528; Müsnedü’ş-Şâmiyyîn, II, 7, hadis no: 818; Beyhakî, Şu’abü’l-îmân, II, 406, hadis no: 2214; İbn Asâkîr, Târîhu Dımaşk, V, 359.

2)Enes b. Mâlik’ten nakledilen rivayet için bk. Bezzâr, I, 175, hadis no: 95; Deylemî, I, 78, hadis no: 236; Ukaylî, ed-Du’afâ’, II, 230; İbn Adiy, el-Kâmil fî’d-du’afâ’, IV, 118; Hatîb el-Bağdâdî, Târîhu Bağdâd, IX, 363; er-Rıhle fî talebi’l-hadîs, s. 72, 75-76; İbn Abdilber, Câmi’u beyâni’l-ilmi ve fadlih, hadis no: 12, 13, 19; Beyhakî, Medhal, hadis no: 243.